Często otrzymuję pytania, jaki jest limit wynagrodzeń, finansowanych z dotacji, na bieżący rok. Zbliża się koniec roku i po nim termin rozliczenia, a w trakcie były pewne zmiany, więc warto dokonać obliczeń, czy pula wynagrodzeń zmieści się w kwotach limitów.

Przypomnieć chcę, że limit jest określany na cały rok kalendarzowy, czyli budżetowy. Istnieje nadal możliwość, w przypadku mniejszych wypłat w ciągu roku, dokonania wypłat wynagrodzeń do wysokości limitu rocznego jeszcze teraz.

W przypadku pracowników zatrudnionych na umowę o pracę ważne są zasady określone w art. 35 ust. 1 pkt 1 lit. a ufzo, mówiące że limit rocznego wynagrodzenie obowiązuje w przeliczeniu na maksymalny wymiar czasu pracy. Czyli pełny limit tylko dla zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, dla pracowników na pół etatu, limit 50% itd.

W roku 2022 roczny limit wynagrodzeń finansowanych z dotacji określany jest w oparciu o kwotę bazową dla nauczycieli 3.537,80 zł do kwietnia 2022 oraz 3.693,46 zł od maja do końca roku.

Średnie wynagrodzenie nauczyciela dyplomowanego stanowi184% kwoty bazowej.

Roczny limit wynagrodzeń, stanowiący 250% oraz 150% wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, wynosi:

– w przypadku publicznych przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oraz niepublicznych przedszkoli konkursowych: 201.014,96 zł

– w przypadku niepublicznych przedszkoli (niebędących przedszkolami konkursowymi), oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych i niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego oraz niepublicznych szkół i placówek: 120.608,90 zł

Kwota miesięczna niepubliczne I-IV 9.764,33 zł, V-XII 10.193,95 zł

Kwota miesięczna publiczne I-IV 16.273,88 zł, V-XII 16.989,93 zł

Wynagrodzenia powyższe są wynagrodzeniami brutto dla pracownika lub zleceniobiorcy. W limicie nie są zawarte narzuty obciążające pracodawcę.

Dla osób prowadzących szkoły, przedszkola i placówki, jest to kwota przychodu, stanowiącego przychód podatkowy. Nie ma tu brutto czy netto, ponieważ to jest kwota wpisywana do PKPiR. Od niej możliwe są oczywiście odliczenia (koszty) podatkowe, podobnie, jak np. od otrzymanych kwot czesnego. Rozliczenie podatkowe zależne jest od przyjętej formy opodatkowania.

Jak doskonale się Państwo orientują, szczególnie osoby prowadzące przedszkola, kilka razy w roku dokonywana jest aktualizacja podstawowej kwoty dotacji (PKD) dla szkół i przedszkoli. Szczególnie drażliwa jest właśnie aktualizacja dotacji przedszkolnej, gdyż ma ona za podstawę zmiany budżetu gminy i liczby uczniów w gminnych przedszkolach, a nie – jak w przypadku szkół – zmianę subwencji oświatowej. Dodatkowo, zawsze problematyczna była kwestia przeliczania i tak zwanego „wyrównywania” dotacji wstecz, od początku roku, co szczególnie miało miejsce po aktualizacji dokonywanej w październiku. Na łamach naszego bloga kilkukrotnie pisałem o tych problemach oraz prawidłowym sposobie dokonywania wypłat dotacji po aktualizacji (m.in. grudzień 2019, styczeń 2022).

Niestety, większość, jeśli nie prawie wszystkie gminy, w tych przypadkach szły „na skróty” i po prostu obliczały nową miesięczną stawkę dotacji po aktualizacji, a gdy była niższa, odejmowały od dotychczas wypłaconych od stycznia kwot, dokonując „wyrównania” Powodowało to, że szczególnie dotacje wypłacane w listopadzie dramatycznie spadały, zaś przedszkola nie miały skutecznych narzędzi do kwestionowania tych praktyk. Jedynym prawnym sposobem były skargi do wojewódzkich sądów administracyjnych, które jednak przez wiele lat stosowały metodę odrzucania takich skarg, twierdząc, że nie należą one do spraw rozstrzyganych na tej drodze sądowej.

Były to oczywiście działania niezgodne z ustawą o finansowaniu zadań oświatowych, która w art. 47 wprost stanowi, że czynności podejmowane przez organ dotujący w celu ustalenia wysokości lub przekazania dotacji, stanowią czynności z zakresu administracji publicznej, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Takie czynności podlegają zatem kontroli sądowoadministracyjnej.

W innych przypadkach, sądy oddalały skargi, stwierdzając, że wsteczne wyrównywanie dotacji jest prawidłowe i nie narusza ustawy (podczas gdy właśnie było dokładnie sprzeczne z literalnym brzmieniem tych przepisów).

Przez kilka lat nie było wobec tego skutecznego, prawnego narzędzie do kwestionowania nieprawidłowych obliczeń i wypłat dotacji przez samorządy.

Kilka lat temu, w roku 2019, w podwarszawskiej gminie doszło do takiego właśnie przypadku, gdy po aktualizacji w październiku i sporym zmniejszeniu PKD, zabrano przedszkolom ogromną część dotacji za listopad, na podstawie „wyrównania” od stycznia. Jako pełnomocnik kilku przedszkoli wniosłem wtedy skargę na działanie organu dotującego, polegające właśnie na nieprawidłowym przeliczeniu dotacji po aktualizacji. Sprawa była tym bardziej skomplikowana, że wcześniej, w roku 2017, została złożona analogiczna skarga na tę gminę i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, jak i Naczelny Sąd Administracyjny, skargę odrzuciły, powołując się właśnie na jej niedopuszczalność.

I w moim przypadku pierwsze orzeczenie WSA w Warszawie to było postanowienie o odrzuceniu skargi. Na to postanowienie wniosłem skargę kasacyjną do NSA, który w przełomowym orzeczeniu z 18 listopada 2020 r. sygn. akt I GSK 1414/20, stwierdził, że skargi tego rodzaju winny być jednak rozpatrywane przez sądy administracyjne.

Sprawa wróciła zatem do WSA w Warszawie, który – zgodnie z moim przypuszczeniem – skargę oddalił, uznając, że burmistrz prawidłowo dokonał aktualizacji i wypłaty dotacji.

Dodatkowym problemem, podniesionym w mojej skardze, była okoliczność, że ta gmina od szeregu lat manipulowała budżetem przy ustalaniu dotacji, np. zaliczając wydatki na remonty przedszkoli gminnych (czyli wydatki bieżące, które są brane przy ustalaniu kwoty dotacji), jako wydatki na inwestycje, pomijane przy obliczeniach. Powodowało to zaniżenia stawek dotacji, w niektórych latach bardzo znaczne.

WSA zatem skargę w obu zakresach oddalił, wobec czego wniosłem ponowną skargę kasacyjną. Tym razem, wyrok NSA z 3 czerwca 2022 r. sygn. akt I GSK 557/22, uwzględnił wszystkie zarzuty zawarte w skardze, zarówno co do nieprawidłowości obliczenia i wypłacenia dotacji po aktualizacji, jak i nieprawidłowym zaliczaniu wydatków remontowych do inwestycji.

Tym wyrok ma bardzo ważny wymiar i znaczenie. Toczy się szereg podobnych spraw, a wiele skarg było wcześniej odrzucanych lub oddalanych. Tym razem NSA przychylił się do prezentowanej w skardze, prawidłowej interpretacji przepisów. Daje to wielką nadzieję na lepszą, skuteczniejszą kontrolę działań samorządów, szczególnie gminnych, przy ustalaniu, aktualizacji i wypłatach kwot dotacji.

Z wyrokiem NSA I GSK 557/22 z 3 czerwca można zapoznać się tutaj.

Bardzo się cieszę, że po kilku latach „dobijania się” o prawidłową wykładnię i stosowanie przepisów o aktualizacji i wypłacie dotacji, udało się osiągnąć niewątpliwy sukces w postaci tak jasnego wyroku NSA.

Za chwilę bowiem czeka nas kolejna, październikowa „duża” aktualizacja.

Robert Kamionowski

W Sądzie Apelacyjnym w Lublinie zakończyliśmy proces klienta o wypłatę odszkodowania za zaniżone dotacje dla niepublicznego przedszkola. Kwota odszkodowania znacznie przekroczyła milion złotych.

Co ważne, sąd potwierdził, że wydatki na wyżywienie dzieci w publicznych przedszkolach, prowadzonych przez gminę, nawet te ponoszone za pośrednictwem tak zwanych „rachunków wydzielonych”, należało wliczać do łącznej kwoty wydatków na przedszkola publiczne. Taki stan prawny obowiązywał do sierpnia 2013 roku.

Jednocześnie, sąd potwierdził, że odszkodowanie należne jest w kwocie różnicy między dotacją prawidłowo ustaloną, a tą wypłaconą przez gminę w zaniżonej wysokości. Ta różnica jest wysokością szkody i nie ma potrzeby szczególnego wykazywania czy udowadniania, że przedszkole poniosło wyższe koszty np. poprzez prywatne wydatki osoby prowadzącej na przedszkole oraz w jakiej wysokości, na podstawie tych wydatków, zaistniała szkoda.

Jest to wyrok zgodny z wcześniejszymi orzeczeniami sprzed wejścia w życie ustawy z 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych i wpisujący się w aktualną linię orzeczniczą, nakreśloną przez uchwałę Sądu Najwyższego z 8 listopada 2019 r. sygn. III CZP 29/19 czy wyrok SN z dnia 9 lipca 2020 sygn. V CSK 502/18. Jednocześnie bowiem, część sądów podawała w wątpliwość zasadność takich odszkodowań, żądając od przedszkoli, by wykazywały, że rzeczywiście ponosiły szkody w postaci wyższych wydatków finansowanych przez swoich właścicieli, oraz wykazały, że wypłacanie niższej dotacji spowodowało taką szkodę . Sąd Apelacyjny stwierdził m.in.: Zważywszy zatem na bezpośredni wpływ dotacji na stosunki majątkowe osoby prowadzącej w swym interesie (interesie prywatnym) przedszkole niepubliczne, zakwalifikowanie niewypłaconej kwoty dotacji jako samoistnej szkody należy uznać za uzasadnione.

Robert Kamionowski

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 maja 2022 roku sygn. I ACa 553/21

Początek nowego roku budżetowego to ustalenie nowych stawek dotacji, czyli podstawowej kwoty dotacji na rozpoczęty rok. Już widać, po wypłacie styczniowej części dotacji, że w wielu gminach kwoty zmniejszyły się w stosunku do roku 2021, czasem o kilka złotych, ale w niektórych przypadkach nawet o kilkaset!

To tym bardziej szokujące, gdy wszystkie ceny idą w górę i jest oczywiste, że także gminne przedszkola będą musiały mieć więcej pieniędzy na swoje działania.

Przyczyn takich obniżek można oczywiście upatrywać w odwiecznych próbach samorządów do zmniejszania kosztów, czyli oszczędzaniu na niepublicznych placówkach, a w konsekwencji, na dzieciach własnych mieszkańców. To pewnie też efekt tzw. „Polskiego Ładu”, który zmniejszy dochody samorządów.

Jakie widać najczęstsze praktyki zmniejszania kosztów w gminach?

Dotychczasowe oddziały przedszkolne w gminnych szkołach są przekształcane na przedszkola i „dołączane” do dotychczasowej szkoły podstawowej w ramach zespołu szkolno-przedszkolnego. Oczywiście, za tym nie idzie zwiększenie wydatków, które w takim zespole ustalane są dla przedszkola jako minimalne, bo zwykle nie obejmują – trzeba to wyraźnie powiedzieć, że NIEZGODNIE z przepisami – wydatków ogólnych szkoły na administrację, utrzymanie, media itd.

Inna „metoda” to niedoszacowanie budżetów na początku roku, aby uzyskać jak najniższe dotacje, a potem zwiększanie wydatków, co nie zawsze przełoży się na takie same zwiększenie dotacji, gdy samorządy nie będą postępować i aktualizować kwoty dotacji zgodnie z ustawą.

Otrzymuję do Państwa bardzo wiele sygnałów i próśb o pomoc i doradztwo, jak można sprawdzić, czy dotacja została prawidłowo naliczona. Na początek można wystąpić do swojej gminy (miasta) o udzielenie w trybie dostępu do informacji publicznej, takich informacji budżetowych, jakie są konieczne do ustalenie kwoty dotacji. To dosyć skomplikowane dane finansowe i na pewno nie każdy z właścicieli przedszkola umie je właściwie zinterpretować, ale to jest ważne dla dowiedzenia się, co gmina wlicza do podstawy dotacji, a jakie wydatki pomija. A nawet same zasięganie takich informacji daje wyraźny sygnał urzędnikom, że się Państwo interesujecie tymi sprawami i potraficie zapytać o właściwe informacje.

Przygotowałem dla Państwa taki przykładowy wniosek, który można pobrać jako wzór wniosku o informację publiczną. Należy uzupełnić dane (urzędu, wnioskodawcy) i wpisać, czy informacje mają dostarczyć pocztą czy mailowo. Wzór pisma zawiera także wniosek o przesłanie planów finansowych wszystkich przedszkoli, co może być ważne ale i wykonalne w gminie, gdzie jest niewiele, najwyżej kilka przedszkoli samorządowych, ale w większych gminach i miastach takich przedszkoli i dokumentów jest zbyt wiele, by je wszystkie analizować. W takiej sytuacji można po prostu zrezygnować z tego punktu wniosku.

Można ten wniosek wysłać pocztą, złożyć w urzędzie albo najprościej wkleić do maila lub zrobić skan podpisanego pisma i wysłać do urzędu na adres mailowy, zwykle jest podany w BIP do informacji publicznej. Proszę sprawdzić na stronie BIP swojej gminy informacje w zakładkach rodzaju „dostęp do informacji publicznej” lub podobnie nazwanej.

Otrzymane informacje i dane budżetowe pokażą, czy Wasza gmina podchodzi do kwestii ustalania kwoty dotacji z poszanowaniem przepisów prawa.

Robert Kamionowski