Otrzymujemy od Państwa liczne pytania dotyczące procedury zmiany sposobu użytkowania lokali i budynków mieszkalnych wymaganej przy zakładaniu punktów przedszkolnych, żłobków i klubów dziecięcych. Z tego względu doszliśmy do wniosku, że istnieje konieczność dokonania aktualizacji naszych wpisów z lat 2013-2014.
Aktualnie sytuacja uległa zmianie niekorzystnej dla właścicieli takich obiektów, którzy nie przeprowadzili procedury zmiany sposobu użytkowania przed rozpoczęciem działalności. W ostatnich latach istotnie ewoluowała praktyka organów nadzoru budowlanego oraz orzecznictwo sądów administracyjnych w tym zakresie.
W wyroku z dnia 5 listopada 2015 r. (sygn. akt II OSK 530/14) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że zmianą sposobu użytkowania obiektu budowlanego jest podjęcie w nim takiej działalności, do której mają zastosowanie inne normy:
- z zakresu bezpieczeństwa pożarowego,
- z zakresu bezpieczeństwa powodziowego,
- pracy,
- zdrowotne,
- higieniczno-sanitarne,
- ochrony środowiska bądź dotyczące wielkości lub układu obciążeń,
aniżeli normy, które miały zastosowanie względem dotychczasowego sposobu użytkowania tego obiektu budowlanego. Stanowisko to NSA podtrzymał również w ubiegłym roku (w sprawie o sygn. akt II OSK 964/15). O ile we wcześniejszym orzecznictwie oceniano niejednokrotnie, czy dane wymogi są surowsze czy nie, to w obrębie ww. orzeczeń NSA wskazał, że z punktu widzenia norm prawa budowlanego ma znaczenie tylko to, czy dla nowego sposobu użytkowania przewidziane są po prostu inne normy.
Zwrócić trzeba uwagę, że przy zakładaniu klubu dziecięcego czy punktu przedszkolnego w lokalu mieszkalnym spełnić należy określone warunki rozporządzeń dot. ww. placówek (np. warunki z Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych, jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy). Takich wymogów nie stawia się zaś lokalom mieszkalnym.
Z tego względu sądy administracyjne wskazują, że wymogi w tym zakresie są po prostu inne (ani lepsze ani gorsze – tylko inne), a co za tym idzie spełniona jest przesłanka z art. 71 ust. 1 pkt. 2 ustawy Prawo budowlane, zgodnie z którym: „przez zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części rozumie się w szczególności: odjęcie bądź zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska bądź wielkość lub układ obciążeń”.
W konsekwencji – niezależnie od tego, jaka była kiedyś wykładnia ministerstwa infrastruktury – w obecnym stanie prawnym, przed założeniem działalności w postaci punktu przedszkolnego lub klubu dziecięcego w lokalu mieszkalnym – trzeba przeprowadzić procedurę zmiany sposobu użytkowania.
Wprawdzie pierwotne intencje pomysłodawców tych „uproszczonych” form opieki i wychowania były inne, ale same intencje to niestety zbyt mało. Ustawodawca nie przewidział zaś żadnych wyjątków od ogólnych norm prawa budowlanego przy tego typu działalności.
autor: Lech Gniady