Poniżej zamieszczamy artykuł w Gazecie Prawnej, opisujący konsekwencję zmiany stanowiska ministerstwa budownictwa odnośnie zmiany sposobu użytkowania lokalu przy zakładaniu punktów przedszkolnych.
Polemika z przedstawionymi tam argumentami zostanie zamieszczona wkrótce.
2013-08-01 Zaufanie ministerstwu może słono kosztować, GP
Od momentu wprowadzenia możliwości zakładania punktów przedszkolnych istnieją liczne kontrowersje związane z wymogami budowlanymi stawianymi tym obiektom. Przypomnijmy, że w intencji Ministra Edukacji określenie łagodniejszych wymogów lokalowych w rozporządzeniu w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego (…) miało umożliwić łatwe zakładanie takich placówek.
Ponieważ jednak wymogi lokalowe/budowlane zostały określone w akcie rangi rozporządzenia, od początku funkcjonowania tych przepisów powstało pytanie o relację przepisów rozporządzenia do przepisów ustawy Prawo budowlane.
Przy czym należy pamiętać, że ustawa Prawo budowlane w każdym przypadku zmiany funkcji danego lokalu (np. z funkcji mieszkalnej na funkcję oświatową) wymaga przejścia procedury zmiany sposobu użytkowania.
Wobec dużej rozbieżności interpretacyjnej lokalnych organów administracji, w 2008 r. Minister Infrastruktury zajął jednoznaczne stanowisko, zgodnie z którym zakładanie punktów przedszkolnych nie wymaga dokonywania zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania zgodnie z art. 71 ust. 1 ustawy Prawo budowlane. Takie informacje były również upubliczniane przez Ministra Edukacji Narodowej na stronach internetowych ministerstwa. (tekst stanowiska: Stanowisko Ministerstwa Infrastruktury )
Lokalne organy administracji w tym starostwa powiatowe oraz organy nadzoru budowlanego nie wszędzie jednak respektowały powyższe wytyczne ministra, co prowadziło do bardzo zróżnicowanej praktyki i nierównego traktowania punktów przedszkolnych. Niejednokrotnie wiązało się to z nakładaniem wysokich opłat legalizacyjnych, które w praktyce powodują konieczność zamknięcia placówki.
Obecnie stanowisko ministerstwo uległo niestety radykalnej zmianie, co zamiast rozwiązywać problem znacznie go potęguje. Minister Budownictwa w nowo wydanym stanowisku wskazuje, że nie istnieje wyłącznie obowiązku dokonania zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania przy zakładaniu punktów przedszkolnych. (tekst stanowiska: nowe stanowisko)
Niestety w związku z nowym stanowiskiem osoby, które zakładały punkty przedszkolne w zaufaniu do pierwotnego stanowiska Ministra Infrastruktury, mogą być obecnie obciążane opłatami legalizacyjnymi przez powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego. Nasza kancelaria prowadzi już obecnie sprawy punktów przedszkolnych, w odniesieniu do których wskazuje się na samowolę budowlaną z powodu braku zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania.
Pomimo sygnałów o potrzebie podjęcia stosownych działań w tym zakresie płynących z różnych środowisk, ani ministerstwo budownictwa ani MEN nie podjęły działań zmierzających do wyeliminowania wątpliwości w powyższym zakresie.
Kancelaria Peter Nielsen & Partners Law Office skierowała w tym zakresie wniosek do Ministerstwa Budownictwa. Ministerstwo zadeklarowało konsultację z Ministerstwem Edukacji Narodowej w zakresie potrzeby wprowadzenia zmian legislacyjnych. O wynikach ww. konsultacji będziemy informować na niniejszym blogu.
Przed uruchomieniem placówki, podobnie jak w przypadku innych zakładów pracy, należy spełnić szereg wymogów dotyczących zatrudnienia pracowników.
Podstawa zatrudnienia nauczycieli
Podstawą do zatrudniania nauczycieli w przedszkolach niepublicznych jest kodeks pracy. Tak więc nauczyciele w przedszkolach niepublicznych powinni być zatrudniani na podstawie umów o pracę. Nie jest zgodnym z prawem zatrudnianie nauczycieli przedszkolnych na podstawie umów cywilnoprawnych. Umowa o pracę powinna spełniać wszelkie wymogi przewidziane w tym zakresie przez kodeks pracy (np. rodzaj umowy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie, wymiar czasu pracy). W ciągu siedmiu dni od zawarcia umowy o pracę nauczyciel powinien otrzymać informację o warunkach zatrudnienia (np. takich jak: częstotliwość wypłaty wynagrodzenia, przysługujący urlop wypoczynkowy, przysługujący okres wypowiedzenia, dobowa i tygodniowa norma czasu pracy).
Nauczyciele przedszkoli niepublicznych są również w pewnym zakresie objęci zapisami ustawy „Karta Nauczyciela” m.in. w części określającej kwalifikacje nauczycieli. Zgodnie z przepisami stanowisko nauczyciela w przedszkolu niepublicznym może zajmować osoba, która posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje, przestrzega podstawowych zasad moralnych, spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. Szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli są określone w rozporządzeniu ministra edukacji narodowej wydane m.in. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli z dnia 12 marca 2009 r.
Pozostali pracownicy będą podlegali ogólnym zasadom zatrudniania wyrażonym w kodeksie pracy i innych przepisach prawa.
Obowiązek badań lekarskich
Nauczyciele przedszkolni, podobnie jak inni pracownicy podlegają następującym badaniom lekarskim: wstępnym przy przyjmowaniu do pracy, okresowym i kontrolnym. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
Zawiadomienie PIP i Sanepidu
Otwierając przedszkole należy pamiętać o zawiadomieniu na piśmie w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego. Zawiadomić należy o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności.
Rejestr Placówek Oświatowych
Po przejściu wszystkich powyższych procedur będą Państwo musieli złożyć wniosek o wpis przedszkola do ewidencji placówek oświatowych prowadzonego przez daną gminę.
Wniosek taki, zgodnie z art. 82 ust.2 ustawy o systemie oświaty powinien zawierać
Zgłoszenie do ewidencji powinno zawierać:
Niezależnie od wniosku o wpis placówki do ewidencji placówek oświatowych należy pamiętać o wniosku o udzielenie dotacji na rok kolejny. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie oświaty wniosek taki należy złożyć najpóźniej do 30 września roku poprzedzającego rok na który dotacja ma być udzielona. Gmina musi bowiem ująć dotację w budżecie na rok kolejny, stąd konieczne jest powiadomienie gminy o planowanym uruchomieniu przedszkola. We wniosku takim należy podac prognozowaną ilość dzieci, które będą uczęszczały do przedszkola.
W praktyce pojawił się problem, czy aby złożyć wniosek o dofinansowanie na rok kolejny placówka musi być już zarejestrowana w ewidencji placówek oświatowych. W praktyce oznaczałoby to, że cały proces inwestycyjny należy zakończyć najpóźniej w sierpniu danego roku, przy czy, otrzymanie dotacji możliwe jest dopiero począwszy od stycznia roku następnego.
Niestety interpretację taką przyjęła Najwyższa Izba Kontroli. NIK w wielu swoich protokołach pokontrolnych wskazuje że akceptowanie wniosków o dofinansowanie i ujmowanie w budżecie placówek jeszcze nie istniejących stanowi naruszenie przepisów prawa. Między innymi patrz Wystąpienie Pokontrolne z dnia 25 stycznia 2012 – LWA-4112-04-01/2011 S-11-016-LWA-01-01
Należy jednak zwrócić uwagę, że interpretacja NIK nie znajduje oparcia w przepisach ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z art. Art. 90. ust. 2b Ustawy o systemie oświaty dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysługują na każdego ucznia – pod warunkiem, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole poda organowi właściwemu do udzielania dotacji planowaną liczbę uczniów nie później niż do dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielania dotacji. Warunkiem wypłaty dotacji jest więc wyłącznie podanie prognozowanej ilości uczniów, którzy będą uczęszczać do danego przedszkola w kolejnym roku. Niewątpliwie przepis nie warunkuje więc złożenia wniosku o dotację od wcześniejszej rejestracji w ewidencji placówek oświatowych.
Celem przepisu nie jest bowiem zagwarantowanie danych środków istniejącym placówkom a jedynie planowanie budżetu. Jeżeli dana placówka nie powstanie, to środki z budżetu i tak nie będą na taką placówkę wypłacone – zostaną przesunięte na inne cele. Jeżeli dana placówka powstaje, powinna mieć możliwość otrzymywania dotacji od pierwszego miesiąca działalności.
Wprowadzanie w interpretacjach NIKu dodatkowego wymogów w postaci uprzedniej rejestracji placówki w ewidencji placówek oświatowych stanowi więc nadinterpretację prawa, która prowadzi do szkodliwej wykładni prawa w gminach. Niestety w większości gmin stosuje się właśnie tę nieprawidłową wykładnię, zgodnie z którą złożenie wniosku o dofinansowanie możliwe jest dopiero po wpisaniu przedszkola do ewidencji placówek oświatowych.
Konsekwencje są następujące:
– proces inwestycyjny trzeba zakończyć do 31 sierpnia danego roku, tak aby zdążyć jeszcze z wpisem do ewidencji placówek oświatowych oraz z wnioskiem o dotacje do 30 września
– po zakończeniu inwestycji przedszkola są skazane na działanie co najmniej 4 miesiące bez dotacji. Konieczne jest więc zadbanie o odpowiednią rezerwę finansową, która pomoże przetrwać ten najtrudniejszy okres działalności
W najbliższym okresie kancelaria Peter Nielsen & Partners zamierza wystąpić do Najwyższej Izby Kontroli z wnioskiem o zaniechanie takiej wykładni przepisów. O wynikach wystąpienia będziemy informować w kolejnych wpisach.
Procedury budowlane związane z założeniem przedszkola, łączą się zwykle z największymi wydatkami oraz z największą konsumpcją czasu. Nie są to jednak jedyne procedury jakie trzeba przejść w celu założenia przedszkola.
Zgodnie z art. Art. 82. ust. 2 pkt. 3 lit. d) ustawy o systemie oświaty aby zgłosić placówkę do ewidencji placówek oświatowych w danej gminie należy złożyć informację o warunkach lokalowych zapewniających m.in. bezpieczne i higieniczne warunki nauki i pracy, zgodnie z odrębnymi przepisami;
W praktyce oznacza to, że już po przejściu procedury budowlanej, należy zgłosić placówkę do powiatowej komendy Państwowej Straży Pożarnej a następnie do Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej (sanepid).
Odbiór straży pożarnej:
Na wniosek inwestora Państwowa Straż Pożarna dokonuje kontroli przedszkola w zakresie spełnienia warunków przeciwpożarowych, w trybie ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej.
Strażacy będą m.in sprawdzać:
Na powyższe wymogi powinien nam już zwrócić uwagę architekt. Może się jednak zdarzyć, że zostanie pominięty dany aspekt związany z ochroną przeciwpożarową. Przed przystąpieniem do realizacji inwestycji warto więc skonsultować dany projekt ze specjalistą z zakresu ochrony przeciwpożarowej.
Może się zdarzyć, że gmina zażąda opinii straży pożarnej niezależnie od tego, że w toku procesu budowlanego straż pożarna opiniowała już budynek, lub nie zgłaszała zastrzeżeń. Przepisy ustawy o systemie oświaty nie precyzują jednak w jakim trybie powinna być wydana opinia Państwowej Straży Pożarnej, co rodzi wątpliwości interpretacyjne.
Odbiór sanepidu:
Państwowa Inspekcja Sanitarna będzie sprawdzała placówkę pod kilkoma aspektami.
1) W pierwszej kolejności będzie sanepid dokona odbioru higieniczno-sanitarnego, który sprowadza się do weryfikacji czy inwestor zrealizował prawidłowo projekt budowlany, który był wcześniej uzgadniany z rzeczoznawcami.
2) Osobny odbiór sanepidu będzie dotyczył części żywieniowej. Nawet w przypadku gdy wyżywienie w przedszkolu będzie w całości oparte na firmach cateringowych, konieczne jest wydzielenie części budynku na cele żywienia. Pomieszczenie to trzeba będzie rozdzielić na tzw. część czystą (gdzie rozdzielane jest pożywienie na poszczególne porcje dla dzieci) i część brudną (gdzie są myte i wyparzane naczynia). Niejednokrotnie wymagane jest dodatkowe pomieszczenie na przetrzymywanie pojemników zbiorczych w których dostarczane są posiłki od firmy cateringowej. Wymogi w tym zakresie zawarte są w Ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia.
Wreszcie wszyscy pracownicy przedszkola (także personel, który nie zajmuje się dziećmi bezpośrednio) bądą musieli przejść badania sanitarno-epidemiologiczne (badanie lekarskie oraz badanie laboratoryjne). Zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi koszty takich badań pokrywa pracodawca, czyli w przypadku przedszkola będzie to organ prowadzący przedszkole.