Rozporządzenie MEiN do ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Dodaj komentarz

W Dzienniku Ustaw pod poz. 645 opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy.

Jest to rozporządzenie wykonawcze do ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Część przepisów odnosi się do organizacji egzaminów, ósmoklasisty, maturalnego i zawodowych w roku szkolnym 2021/2022, ale dalsze dotyczą organizacji publicznych placówek oświatowych w związku z przyjmowaniem dzieci będących obywatelami Ukrainy.

Co zmienia się zatem w odniesieniu do szkół i przedszkoli publicznych?

W przedszkolach, w roku szkolnym 2021/2022, liczba dzieci w oddziale, wynosząca obecnie maksymalnie 25, może zostać zwiększona o nie więcej niż 3 dzieci będących obywatelami Ukrainy. Łącznie zatem w oddziale przedszkolnym może być do 28 dzieci, ale te dodatkowo przyjęte ponad limit 25, muszą być obywatelami Ukrainy. To samo dotyczy oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych

Podobna zmiana dotyczy szkół, gdzie liczba uczniów w oddziale klas I–III szkoły podstawowej może być zwiększona o nie więcej niż 4 uczniów będących obywatelami Ukrainy.

Rozporządzenie zwiększa też liczby uczniów lub wychowanków w oddziałach przedszkola i szkoły integracyjnej i oddziałach integracyjnych, oddziałach specjalnych oraz w szkołach i przedszkolach specjalnych, o 2 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych, także będących obywatelami Ukrainy. Dzieci niepełnosprawne mogą być przyjęte do przedszkola specjalnego lub szkoły specjalnej na podstawie oświadczenia rodzica lub osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem o złożeniu do publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.

Analogicznie, zwiększono liczby uczniów i wychowanków w specjalnych ośrodkach wychowawczych, zajęciach świetlicowych itd.

Ważne jest, że zmodyfikowane tym rozporządzeniem przepisy dotyczą wyłącznie publicznych przedszkoli i szkół, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Ani przepisy specjalnego rozporządzenia dotyczącego dzieci będących obywatelami Ukrainy, ani rozporządzenia MEN z 2019 r., nie obejmują bowiem niepublicznych szkól i przedszkoli, gdyż Prawo oświatowe nie daje ministrowi delegacji do regulowania spraw organizacji niepublicznych jednostek oświaty.

W poprzednim wpisie opisałem ułatwienia w tworzeniu tzw. dodatkowych lokalizacji prowadzenia zajęć w przedszkolach i szkołach publicznych, zarówno prowadzonych przez j.s.t., jak i osoby fizyczne i prawne, oraz w przedszkolach i szkołach niepublicznych. Te dodatkowe lokalizacje mogą być tworzone na podstawie porozumienia i na określony czas, a rozporządzenie modyfikuje wymagania lokalowe co do tych pomieszczeń. Obecne rozporządzenie z 22 marca 2022 zawiera zmienione wymagania co do tych pomieszczeń, w stosunku do normalnie obowiązujących norm.

Wg § 16 ust. 1, inna lokalizacja prowadzenia zajęć znajdować się może również w budynku lub jego części, które spełniają wymagania określone w przepisach w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, oraz wymagania ochrony przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II, określone w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej, z tym że dopuszcza się spełnienie tych wymagań także w sposób określony w art. 6a ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej.

Natomiast w § 16 ust. 2 rozporządzenia zawarto katalog możliwych odstępstw od wymagań określonych dla lokalu szkoły i przedszkola, zmniejszających niektóre wymogi, po spełnieniu określonych warunków i wymagań.

Jak wspomniałem, przepisy w zakresie liczby uczniów dotyczą placówek publicznych (w tym także prowadzonych przez osoby fizyczne i prawne), ponieważ w niepublicznych szkołach i przedszkolach nie obowiązują przepisy organizacyjne, wydawane przez ministra, i te jednostki same określają m.in. liczby uczniów w oddziałach. Prawnie bowiem, przedszkoli niepublicznych nie obowiązuje limit 25 dzieci w oddziale, więc także zwiększenie o dodatkowe dzieci z Ukrainy jest możliwe i bez specjalnego rozporządzenia. Ale w niektórych gminach, w których władze nakazują stosowanie się do przepisów o placówkach publicznych, obecna zmiana daje pełną możliwość i uzasadnienie przyjęcia dodatkowych dzieci ukraińskich.

Natomiast zmienione regulacje o wymaganiach budowlanych dotyczą też nowych lokalizacji w placówkach niepublicznych (zarówno przedszkolach, jak i szkołach), tak bowiem stanowi ustawa z 12 marca, która ułatwia także jednostkom niepublicznym tworzenie innych lokalizacji. Ale pamiętać należy, że ustawa ma obowiązywać przez 18 miesięcy, a czas funkcjonowania innej, dodatkowej lokalizacji, ustalany będzie w porozumieniach zawieranych z jednostką samorządu terytorialnego.

Nie ma natomiast nowych przepisów dotyczących zatrudniania nauczycieli z Ukrainy (rozporządzenie wprowadza pewne możliwości wyłącznie w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych). W konkretnych przypadkach można pytać kuratorium, czy kwalifikacje danej osoby mogą być uznane w Polsce.

Robert Kamionowski

Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w sprawach oświaty

Dodaj komentarz

W Dzienniku Ustaw poz. 583 została opublikowana ustawa z 12 marca 2022 r. pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Jakie rozwiązania, przydatne w oświacie, przynoszą te przepisy?

Przede wszystkim, znacząco ułatwiają zatrudnianie obywateli Ukrainy, którzy przekroczyli granice Polski od 24 lutego (ale wjechali bezpośrednio z terytorium Ukrainy) i ich pobyt jest w związku z tym uznany za legalny. Te osoby mogą być zatrudniane przez polskich pracodawców bez uzyskiwania pozwolenia na pracę. Pracodawca ma tylko obowiązek powiadomić w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl.

Oznacza to, że polscy pracodawcy, w tym jednostki oświaty, mogą legalnie zatrudniać osoby, które wjechały do Polski od 24 lutego. Te osoby mogą zostać zatrudnione także w placówkach oświatowych, co może w jakiś sposób pomóc w kłopotach z pracownikami.

Nie zostały jednak zmienione przepisy dotyczące zatrudniania nauczycieli, muszą oni posiadać takie same kwalifikacje, jak dotychczas. Jest jednak pewien wyjątek, mianowicie w roku szkolnym 2021/2022, czyli do końca sierpnia, na stanowisku pomocy nauczyciela, o którym mowa w art. 165 ust. 8 ustawy Prawo oświatowe, może być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Wobec tych osób nie stosuje się wymogu znajomości języka polskiego potwierdzonej dokumentem. Taką pomoc nauczyciela zatrudnia się dla osób niebędących obywatelami polskimi, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Jak widać, ten przepis dotyczy szkoły, ale w przedszkolach można zatrudniać także pomoc nauczyciela, wobec której nie ma określonych wymagań kwalifikacyjnych (po zmianach kilka lat temu), bo nie są to pracownicy pedagogiczni.

Ustawa daje także ułatwienia w tworzeniu tzw. dodatkowych lokalizacji prowadzenia zajęć w przedszkolach i szkołach publicznych, zarówno prowadzonych przez j.s.t., jak i osoby fizyczne i prawne, oraz w przedszkolach i szkołach niepublicznych. Utworzenie dodatkowej lokalizacji nastąpić może po zawarciu odpowiedniego porozumienia z samorządem, będącym organem rejestrującym (generalnie, gmina dla przedszkoli i szkół podstawowych, powiat dla ponadpodstawowych i placówek). Dla tych lokalizacji opinie kuratora, straży pożarnej i sanepidu mają być wydawane w terminie 7 dni od otrzymania wniosku.

Wobec tego, także niepubliczne placówki mogą stosunkowo szybko i łatwiej tworzyć tymczasowe file. Te przepisy nie wyłączają oczywiście dotychczasowych możliwości prawnych, przewidzianych w art. 168 Pr.ośw., do tworzenia dodatkowych miejsc prowadzenia działalności edukacyjnej.

Co ciekawe, ustawa wyłącza uczniów z Ukrainy ze stosowania art. 37 Prawa oświatowego, czyli możliwości spełniania obowiązku przedszkolnego i szkolnego poza szkołą (nauczania domowego).

Dodatkowo, Minister Edukacji i Nauki może wydać rozporządzenie wykonawcze, regulujące organizację kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy, które jednak ma dotyczyć kształcenia w szkołach.

Istotne jest, że ustawa wprowadza mechanizm dodatkowego finansowania samorządów poprzez subwencję oświatowa, ale nie ma żadnych bezpośrednich zapisów wsparcia dla finansowania przez gminy przedszkoli, które są dotowane z własnych budżetów.

Ustawa ma obowiązywać przez okres 18 miesięcy.

Robert Kamionowski

Weto Prezydenta do ustawy Lex Czarnek

Dodaj komentarz

Prezydent Andrzej Duda poinformował, że zdecydował się skierować do ponownego rozpatrzenia nowelizację Prawa oświatowego, tzw. lex Czarnek. – Nie mówię, że nie miałem żadnych zastrzeżeń do tej ustawy. Miałem, ale był w niej też szereg rozwiązań, które popierałem i uważam, że powinny zostać wprowadzone. Ale odłóżmy to na później – tłumaczył.

Sejm może weto prezydenta odrzucić, ale do tego potrzebna jest większość kwalifikowana 3/5 głosów w obecności minimum połowy ustawowej liczby posłów.

Nowe podstawowe kwoty dotacji dla przedszkoli na rok 2022

Dodaj komentarz

Początek nowego roku budżetowego to ustalenie nowych stawek dotacji, czyli podstawowej kwoty dotacji na rozpoczęty rok. Już widać, po wypłacie styczniowej części dotacji, że w wielu gminach kwoty zmniejszyły się w stosunku do roku 2021, czasem o kilka złotych, ale w niektórych przypadkach nawet o kilkaset!

To tym bardziej szokujące, gdy wszystkie ceny idą w górę i jest oczywiste, że także gminne przedszkola będą musiały mieć więcej pieniędzy na swoje działania.

Przyczyn takich obniżek można oczywiście upatrywać w odwiecznych próbach samorządów do zmniejszania kosztów, czyli oszczędzaniu na niepublicznych placówkach, a w konsekwencji, na dzieciach własnych mieszkańców. To pewnie też efekt tzw. „Polskiego Ładu”, który zmniejszy dochody samorządów.

Jakie widać najczęstsze praktyki zmniejszania kosztów w gminach?

Dotychczasowe oddziały przedszkolne w gminnych szkołach są przekształcane na przedszkola i „dołączane” do dotychczasowej szkoły podstawowej w ramach zespołu szkolno-przedszkolnego. Oczywiście, za tym nie idzie zwiększenie wydatków, które w takim zespole ustalane są dla przedszkola jako minimalne, bo zwykle nie obejmują – trzeba to wyraźnie powiedzieć, że NIEZGODNIE z przepisami – wydatków ogólnych szkoły na administrację, utrzymanie, media itd.

Inna „metoda” to niedoszacowanie budżetów na początku roku, aby uzyskać jak najniższe dotacje, a potem zwiększanie wydatków, co nie zawsze przełoży się na takie same zwiększenie dotacji, gdy samorządy nie będą postępować i aktualizować kwoty dotacji zgodnie z ustawą.

Otrzymuję do Państwa bardzo wiele sygnałów i próśb o pomoc i doradztwo, jak można sprawdzić, czy dotacja została prawidłowo naliczona. Na początek można wystąpić do swojej gminy (miasta) o udzielenie w trybie dostępu do informacji publicznej, takich informacji budżetowych, jakie są konieczne do ustalenie kwoty dotacji. To dosyć skomplikowane dane finansowe i na pewno nie każdy z właścicieli przedszkola umie je właściwie zinterpretować, ale to jest ważne dla dowiedzenia się, co gmina wlicza do podstawy dotacji, a jakie wydatki pomija. A nawet same zasięganie takich informacji daje wyraźny sygnał urzędnikom, że się Państwo interesujecie tymi sprawami i potraficie zapytać o właściwe informacje.

Przygotowałem dla Państwa taki przykładowy wniosek, który można pobrać jako wzór wniosku o informację publiczną. Należy uzupełnić dane (urzędu, wnioskodawcy) i wpisać, czy informacje mają dostarczyć pocztą czy mailowo. Wzór pisma zawiera także wniosek o przesłanie planów finansowych wszystkich przedszkoli, co może być ważne ale i wykonalne w gminie, gdzie jest niewiele, najwyżej kilka przedszkoli samorządowych, ale w większych gminach i miastach takich przedszkoli i dokumentów jest zbyt wiele, by je wszystkie analizować. W takiej sytuacji można po prostu zrezygnować z tego punktu wniosku.

Można ten wniosek wysłać pocztą, złożyć w urzędzie albo najprościej wkleić do maila lub zrobić skan podpisanego pisma i wysłać do urzędu na adres mailowy, zwykle jest podany w BIP do informacji publicznej. Proszę sprawdzić na stronie BIP swojej gminy informacje w zakładkach rodzaju „dostęp do informacji publicznej” lub podobnie nazwanej.

Otrzymane informacje i dane budżetowe pokażą, czy Wasza gmina podchodzi do kwestii ustalania kwoty dotacji z poszanowaniem przepisów prawa.

Robert Kamionowski

Wątpliwości prawne do przepisów rozporządzenia

Dodaj komentarz

Przepis § 2 ust. 4 budzi największe wątpliwości, powtarzając przy tym nieprecyzyjne sformułowania z poprzednich rozporządzeń.

  1. Dyrektor przedszkola lub szkoły podstawowej albo osoba kierująca inną formą wychowania przedszkolnego, na wniosek:

1)     rodziców dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego,

2)     rodziców dzieci, którzy są zatrudnieni w podmiotach wykonujących działalność leczniczą oraz rodziców dzieci, którzy realizują zadania publiczne w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19

– ma obowiązek zorganizować zajęcia w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub innej formie wychowania przedszkolnego, do których uczęszczają te dzieci.

Przede wszystkim, przepis nie wyjaśnia, czy aby dziecko pozostało w przedszkolu, oboje rodzice tego dziecka mają pracować w tych podmiotach lub realizować zadania, czy wystarczy, że tylko jedno z rodziców spełnia tę przesłankę (nieważne, gdzie pracuje drugi rodzic).

To jest istotne np. w sytuacji, gdy drugi rodzic nie pracuje w ogóle albo może zapewnić opiekę, bo nie wykonuje tych zadań publicznych. Dyrektorzy przedszkoli będą mieli istotne wątpliwości prawne, czy przyjąć dziecko np. lekarza, żołnierza czy policjanta, gdy matka nie pracuje, albo jedno z rodziców jest lekarzem, a drugie wykonuje zupełnie inną pracę. Nie będzie zapewne dylematów w sytuacji, gdy jest rodzic samotnie wychowujący to dziecko.

A dalej, sformułowanie „realizują zadania publiczne w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem” po raz kolejny jest prawniczo nieprecyzyjne, pozostawia pole do interpretacji. Czy dyrektor może domagać się jakiegoś zaświadczenia? Minister na konferencji mówił o pracownikach służb mundurowych, ale ten przepis wcale nie musi się do nich odnosić i wprost nie odnosi się, bo przecież żołnierz w jednostce w lesie nie walczy z covidem, tak samo jak policjant na komendzie spisujący zeznania. Znowu rozmija się „prawo konferencji prasowych” z prawem pisanym.

Kto wobec tego wykonuje zadania publiczne? Moim zdaniem tylko takie osoby, które zostały skierowane specjalnie do zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-1, albo pracują w podmiotach, którym powierzono takie zadania na mocy jakiegoś aktu prawnego. Przepisy ustawy covidowej dają przecież takie możliwości. A na pewno nie będą to zwykli pracownicy handlu, usług czy gastronomii.

Moim zdaniem, przepis należy zgodnie z regułami interpretacji czytać tak, jak został napisany, z pierwszeństwem wykładni językowej. Skoro zawiera liczbę mnogą – „rodzice”, którzy „są”, to taka wykładnia prowadzi do wniosku, że oboje rodziców musi „walczyć z covidem”, by ich dziecko lub dzieci mogły skorzystać z opieki w przedszkolu. Chyba, że wykażą, iż drugi rodzic nie może sprawować opieki nad dzieckiem z ważnych przyczyn. Ale taką przyczyną nie może, moim zdaniem, być prosta niechęć do przejścia na zasiłek na opiekę nad dzieckiem.

Robert Kamionowski